Ławy ciesielskie

Konstrukcja ław ciesielskich

Jeżeli potraktować wykonanie przyłącza elektrycznego jako roboty przygotowawcze, to dniem rozpoczęcia właściwej budowy był 28.9.2016, kiedy to geodeta wytyczył obrys przyszłego domu na ławach ciesielskich.

Owe ławy to bardzo sprytny pomysł znaczne ułatwiający zbudowanie fundamentów domu dokładnie w miejscu, gdzie być powinien, rzecz trudniejsze niż mogłaby się wydawać na pierwszy rzut oka.

Ustalenie czterech narożników obrysu głównej bryły domu z dokładnością do 5 cm, z zachowaniem kątów prostych, i - co z całą pewnością jest najtrudniejsze - z utrzymaniem identycznych rzędnych wysokościowych, to zadanie na tyle skomplikowane i odpowiedzialne, że zatrudnia się do tego geodetów. Dzisiaj korzystają oni z aparatury elektronicznej bazującej na satelitarnych sygnałach GPS, czyli globalnego systemu określania położenia.

Kołki markujące narożniki domu z zaznaczonymi na nich rzędnymi wysokości nie byłyby specjalnie pomocne dla budowlańców, bo przecież budowę zaczyna się od wykopania dołu pod fundamenty, a dół taki musi być sporo większy niż obrys domu. Kołki padłyby więc ofiarą prac koparki.

Aby rozwiązać ten problem montuje się tzw. ławy ciesielskie, zwane także ławami drutowymi. Są to deski przybite do palików, odległe o ponad metr w kierunku na zewnątrz od wyznaczonych wcześniej narożników domu.

Ławy ciesielskie. Na pierwszym planie jeden z czterech narożników tych ław. Pod płotem widoczne są dwa inne narożniki.

Wszystkie te deski muszą mieć swoje górne krawędzie na tej samej wysokości, albowiem stanowią one rzędne wysokościowe. W dodatku, wysokość ta musi być zmierzona i zarejestrowana. Ustalenie wysokości zaczyna się od znalezienia na działce stałego punktu wystającego ponad grunt i określenie jego wysokości w metrach nad poziom morza. Punkt taki nazywa sie reperem. Na naszej działce geodeta wybrał do tego celu punkt na podmurówce sąsiedniego płotu i oznaczył go żółtym kolorem. Mając obrany reper można ustalać w stosunku do niego inne wysokości, w szczególności wyznaczyć wymagane wysokości górnych krawędzi desek ław ciesielskich.

Reper na podmurówce.

Na pokazanej niżej desce ławy zaznaczona jest liczba +0,25. Jest to wysokość, wyrażona w metrach, na jakiej, w stosunku do wysokości terenu w miejscu repera, została umieszczona górna krawędź deski. W każdą z ośmiu desek (po dwie w każdym narożniku) wbity jest gwóźdź, precyzyjnie w takim miejscu, aby sznurki lub druty (stąd nazwa ław) przeciągnięte między leżącymi naprzeciw siebie gwoździami przecięły się dokładnie w miejscach gdzie znajdują się kołki wyznaczające narożniki domu.

Deska ławy z zaznaczoną wysokóścią względem repera. Widoczny jest również gwóźdź, do którego mocuje się sznurek wyznaczający obrys domu.

Gdyby przciągnąć sznurki między gwoździami, przecięłyby się one dokładnie nad widocznym na fotografii kołkiem. Ta sytuacja wystąpiłaby w trzech pozostałych narożnikach.

Wynik opisanej wyżej procedury sporządzony przez geodetę w formie szkicu przeznaczonego jako załącznik do "Dziennika budowy".

Korzystanie z ław ciesielskich 

Aby zademonstrować, jak murarze korzystają z ław ciesielskich, wybiegniemy kilka dni w przyszłość (w stosunku do dnia, w którym ławy ciesielskie zostały zainstalowane). Powyższa fotografia pochodzi z naszej budowy i zrobiona została w czasie, kiedy powstawały ściany fundamentów. W górnej części zdjęcia widać krzyżujące się ze sobą różowe sznurki. Zielona prostopadła linia, którą narysowaliśmy na zdjęciu, ułatwia zobaczyć, że punkt ich przecięcia wypada poza domem. Omawiając konstrukcję ław napisaliśmy, że gwoździe w deskach ławy są powbijane w taki sposób, aby po rozciągnięciu między nimi sznurków, punkty przecięcia wyznaczały zewnętrzne narożniki domu. A więc sznurki widoczne na zdjęciu nie zostały zamocowane do gwoździ wbitych przez geodetę. Ta obserwacja pozwala w pełni docenić przydatność ław i zrozumieć dlaczego są one zrobione z wypoziomowanych desek. Otóż murarze, w zależności od potrzeb, mogą rozciągać sznurki między gwoździami, które sami sobie wbiją w deski ław w dowolnych miejscach, byle tylko konsekwentnie zachowywali odległości tych miejsc od gwoździ geodety, które pełnią rolę punktów odniesienia.

I tak, w sytuacji pokazanej na zdjęciu, murarze skonstruowali na dnie wykopu pomocniczą ławę ciesielską, pozwalającą im wyznaczyć dokładny przebieg najpierw ław fundamentowych (szeroka podstawa; nie należy mylić ław ciesielskich z ławami fundamentowymi), a potem ścian fundamentów. Gdy wylewali ławy fundamentowe, zamocowali sznurek do gwoździa #1 (niebieska linia dodana do zdjęcia pokazuje ten przebieg). Potem, gdy stawiali ścianę (stan przedstawiony na zdjęciu) sznurek był rozpięty od gwoździa #2.

Ława pomocnicza nie tylko pozwoliła wytyczyć współrzędne poziome ław fundamentowych, ale także głębokość na jakiej powinna się znajdować górna ich powierzchnia.

Spróbujemy wyjaśnić jak ustalono położenie deski #1. Sznurek #2 rozciągnięto między gwoździami wbitymi w ławy ciesielski w odległości około kilkudziesięciu centymetrów od gwoździ geodety w kierunku na zewnątrz obrysu. W dwóch dowolnych miejscach spuszczono pion od tego sznurka i tam wbito paliki. Ponownie spuszczono pion w miejscach gdzie były już wbite paliki i tym razem odmierzono od sznurka #2 odległości, odpowiadające przewidzianej w projekcie głębokości, na której powinna znaleźć się górna powierzchnia ław fundamentowych. Deskę #1 przybito do palików w taki sposób, aby jej górna krawędź znalazła się w tak wyznaczonych punktach. Skorzystano tutaj z faktu, że ławy ciesielskie zostały zamontowane na dokładnie określonej wysokości liczonej względem poziomu morza. Dzięki temu, bez względu na ukształtowanie terenu, na którym dom powstaje, można mieć pewność, że fundamenty znajdą się tam gdzie powinny.

Opisany wyżej konkretny przypadek wykorzystania ław ciesielskich jest jednym z wielu zastosowań tego eleganckiego rozwiązania.

Bardziej wnikliwi czytelnicy mogą być zaintrygowani przebiegiem sznurka #3. W chwili, gdy zrobione było zdjęcie ten sznurek nie był już wykorzystywany i nie znajduje się tam, gdzie być powinien, gdy pełnił swoją funkcję (pokazuje to żółta linia).