Drzwi na taras i drzwi do ogrodu zimowego. Szprosy? 2.12.2016

Głównym celem naszej wyprawy do Luzina (zob. Świat okien i drzwi: 27.11.2016) było zbadanie drzwi przesuwnych od strony praktycznej. Chcieliśmy ocenić, który system odpowiadałby nam bardziej HST, czy PSK. Obydwa skróty pochodzą z języka niemieckiego, albowiem Niemcy są najbardziej inowacyjni w zakresie stolarki okiennej. 

Drzwi w systemie PSK (Parallel-Schiebe-Kipp, schieben - przesuwać, kippen – uchylić) składają się z dwóch skrzydeł - ruchomego i stałego. Przekręcając klamkę do pozycji "otwórz" powodujemy podniesienie ruchomego skrzydła drzwi nieco ponad jego próg. Dzieki temu, pociągając ku sobie owe skrzydło, możemy je odchylić od płaszczyzny skrzydła stałego. Tak odchylone ruchome skrzydło możemy przesuwać przed skrzydłem stałym. W tym systemie ruchome skrzydło jest zawieszone na górnej krawędzi ościeżnicy (czyli ramy drzwi). W dolnej krawędzi ramy skrzydła ruchomego schowany jest mechanizm wózkowy, który umożliwia przesuwanie tego skrzydła w prowadnicy zainstalowanej w dolnej krawędzi ościeżnicy. Duża masa skrzydła, która przy 3-warstwowym pakiecie szyby może przekraczać 200 kg, oraz sposób jego zawieszenia na górnej krawędzi ościeżnicy, ograniczają jego rozmiary do 250 cm szerokości.

Czarne wybrzuszenie przy dolnej krawędzi ramy skrzydła ruchomego ukrywa mechanizm wózkowy opisany wyżej.

Mechanizm wózkowy widoczny przy podłodze w środku zdjęcia. Czarna listwa przy podłodze widoczna na pierwszym planie to prowadnica (por. opis wyżej).

Dla nowoczesnego budownictwa takie limity okazały się zbyt krępujące. Opracowano więc system lepszy umożliwiający konstrukcję drzwi, w których ruchome skrzydła mogą mieć szerokość do 600 cm. To system HS (Hebe-Schiebe, heben - podnosić), czasami błędnie określany jako HST (Hebe-Schiebe-Tür).

Idea tego systemu nie jest nowatorska. Chodzi po prostu o przesuwanie po szynie ruchomego skrzydła, w którego dolnej krawędzi ramy zamontowane są kółka . Innowacyjność systemu HS polegała na skonstruowaniu mechanizmu, który umożliwiałby podniesienie skrzydła ważącego kilkaset kilogramów za pomocą przekręcenia klamki i to w dodatku przy użyciu niewielkiej siły. W pozycji zamkniętej ruchome skrzydło spoczywa na prowadnicy. Przekręcenie klamki powoduje wysunięcie się kółek w dół, bądź - co jest innym sposobem na powiedzenie tego samego - podniesienie skrzydła ponad próg, tak że spoczywa ono wyłącznie na kółkach.

Inną istotną zaletą systemu HS jest niski próg, którego wysokość, zamiast typowych 7-10 cm w systemie PSK, tutaj waha się w granicach 5-10 mm.

Dolna część ruchomwgo skrzydła drzwi w systemie HS.

Obydwa systemy są przedstawione w klarowny sposób na filmiku KRISPOL – Jak to działa: Okna tarasowe HST i PSK. Mimo niezgrabnego tytułu, warto też przeczytać artykuł Jaki balkon przesuwny: HS, HKS czy PSK?

Po kilku próbach otwierania drzwi w obydwu systemach nie mieliśmy wątpliwości, który system nam się bardziej podobał. Oprócz ceny, prawie wszystko przemawiało na korzyść HS. Nie tyle wysoki próg w PSK i nieco gorszy wygląd spowodowany wybrzuszeniem przy dolnej krawędzi ruchowmego skrzydła, ale sam mechanizm budził nasze wątpliwości. Przy otwieraniu ruchomego skrzydła wyczuwało się lekkie drgania. Drzwi nie otwierały się tak łatwo jak HS. Wydawało się też, że bardziej skomplikowany mechanizm stwarza większe niż przy HS prawdopodobieństwo awarii. W stanie zamkniętym PSK wygląda lepiej, albowiem obydwa skrzydła są w tej samej płaszczyźnie.

Po powrocie z Luzina byliśmy zdecydowani na system HS, ale to wcale nie znaczyło, że bóle "wyborowe" na tym się skończyły, przynajmniej jeśli chodziło o drzwi tarasowe. Trzeba było zadecydować na ile skrzydeł je podzielić (tutaj sprawę komplikował fakt, że w pokoju dziennym jedne drzwi miały mieć 400 cm szerokości, a drugie 320 cm) i czy zastosować szprosy czy też nie. Kwestię koloru rozstrzygnęliśmy dość szybko. Interesowały nas wyłącznie kolory, dla których dostępne były okleiny o fakturze imitującej drewno. Od początku byliśmy zgodni co do tego, że wewnątrz chcemy kolor biały. Na stronę zewnętrzną  rozważaliśmy przez jakiś czas kolor zielono-seledynowy, coś w rodzaju:

Kolor: Chartwell Green

ale gdy okazało się, że to co było dostępne dość znacznie odbiegało od tego koloru, nie bez żalu odstąpiliśmy od tego zamysłu i postanowiliśmy, że i tutaj biały będzie najlepszy.

O ile ten wybór koloru był prosty. to podział drzwi na skrzydła i decyzja w sprawiue szprosów takimi nie były. Byliśmy pod wrażeniem pewnego typu drzwi tarasowych, których dwie realizacje znaleźliśmy w Internecie:

Szczególnie podobało się nam rozmieszczenie szprośw. Zdawaliśmy sobie sprawę z tego, że szprosy i drzwi w systemie HS to opcje z różnych stylów: z jednej strony tradycyjnego, z drugiej nowoczesnego. Inną trudność stanowił fakt, że przy podziale węższych drzwi (320 cm) na 4 skrzydła szprosy rozmieszczone jak wyżej wypadłyby zbyt blisko siebie. Jego podział na trzy skrzydła wykluczyliśmy, bowiem drzwi straciłyby elegancką symetrię, a ponadto mielibyśmy sytuację, gdzie w tym samym pomieszczeniu jedne drzwi miałyby trzy skrzydła, a drugie cztery. Po uświadomieniu sobie, że kupując drogie drzwi w systemie HS, pomyślanym do uzyskiwania wielkich przeszklonych powierzchni, do okna, które zostałoby podzielone na wąskie panele byłoby, metaforycznie mówiąc, "strzelaniem z armaty do wróbli", zaczęliśmy rozważać system tradycyjny z drzwiami otwieranymi do środka. W tym przypadku musielibyśmy się pogodzić z wysokim progiem oraz gorszą ustawnością mebli w pokoju dziennym wynikającym z konieczności zrobienia miejsca na otwieranie takich drzwi. Otwarte drzwi stanowiłyby też dodatkową przeszkodę komunikacyjną. Następnym elementem, który należało wziąć pod uwagę był ogród zimowy ze swoimi pionowymi przegrodami dzielącymi szklane ściany. Pionowe szprosy w drzwiach nakładałyby się wizualnie na pionowe słupki ścian ogrodu zimowego i trudno byłoby się przebić wzrokiem przez ten "las". Argumenty przemawiające przeciw szprosom zaczynały przeważać. Z obawą myśleliśmy o tym, że po zobaczeniu zaszprosowanych drzwi na taras i do ogrodu zimowego, zaczniemy żałować wyboru, a wtedy byłoby już za późno na zmianę. Szprosy stanowiły zbyt wielkie ryzyko i w końcu zrezygnowali'smy z nich. 

Aby łatwiej wyobrazić sobie rozważane warianty wróciliśmy do modelowania przy użyciu programu SketchUp. 

Drzwi w systemie HS. Ruchome skrzydła środkowe wysunięte przed skrzydła boczne.

Drzwi w systemie tradycyjnym. Wszystkie skrzydła w tej samej płaszczyźnie.

Skrzydła środkowe w drzwiach na taras (te po lewej stronie) mają tę samą szerokość co środkowe skrzydłą w drzwiach do ogrodu zimowego. Ponieważ drzwi tarasowe są węższe o 80 cm ich boczne skrzydła musiały ulec zwężeniu.

Oczywiście, gdybyśmy się zdecydowali na szprosy w drzwiach, zastosowalibyśmy je również w oknach.

Okna kuchenne za szprosami.

Podczas tych symulacji z niejakim przerażeniem stwierdziliśmy, że prawa krawędź drzwi prowadzących do ogrody zimowego wypada w odległości zaledwie kilku centymetrów od ściuany dzielącej podój dzienny od kuchni. Nie wyglądało to dobrze! Ironia tej sytuacji polegała na tym, że przecież zbyt bliskie sąsiedztwo drzwi tarasowych przy ścianie w projekcie oryginalnym było jednym z powodów modyfikacji otworów w ścianie naprzeciw kuchni. Na szczęście niedopatrzenie dotyczyło szerszych drzwi i dzięki temu można było naprawić błąd. Wystarczyło zmniejszyć wymiary otworu do tej samej szerokości co otwór wychodzący na przyszły taras odzyskując w ten sposób prawie 80 cm ściany od ostrony kuchni. "Prawie", a nie dokładnie, ponieważ naprawa z kolei błędu pana Z. w przypadku otworu na drzwi na taras, wymagała jego poszerzenia do 327 cm, a nie jak w projekcie do 320 cm. Tym łatwiej pogodziliśmy się z utratą kawałka okna wychodzącego na ogród zimowy, że przecież po tej zmianie uzyskaliśmy identyczne co do kształtu i rozmiaru otwory, w które można teraz będzie wstawić identyczne drzwi. Jak wynikało z opisanych wyżej rozważań część naszych trudności brała się z nierównych rozmiarów drzwi, które musieliśmy dobrać. Przypomnieliśmy też sobie, że decyzja o zastosowaniu tak dużych drzwi do ogrodu zimowego została podjęta w czasach, gdy dom miał by'ć usytuawany częścią ogrodową od strony północnej i oibawialiśmy się, że pokój dzienny nie będzie dostatecznie doświetlony. Teraz, po korzystnym odróceniu domu o 180 stopni, drzwi tarasowe skierowane na południe dostarczą więcej światła.

Po rezygnacji ze szprosów i zrównaniu co do wielkości obydwu otworów, należało jedynie rozstrzygnąć między podziałem na 2 czy też na 3 skrzydła. 

Ostatecznie zdecydowaliśmy się na wariant maksymalnie wykorzystujący zalety systemu HS, czyli na 2 skrzydła. Udało się nawet odzyskać trochę z symetrii utraconej przez systemowe osadzenie skrzydeł w różnych płaszczyznach. Umieszczając ruchome skrzydło drzwi tarasowych po lewej stronie, a w drzwiach ogrodowych po prawej, mamy sytuację, gdzie obydwa skrzydła cofnięte do tyłu wypadną bliżej siebie, a te wysunięte do przodu znajdą się na przeciwległych krańcach.

Aby wiernie odtworzyć w modelu proporcje, musieliśmy znać wymiary oscieżnicy i ram drzwiowych. Obydwa te elementy wykonane są z profili. Rozmawiając z przedstawicielami różnych firm oferujących stolarkę okienną zauważyłem, że nie robią różnicy między przeszklonymi drzwiami tarasowymi i normalnymi oknami. W obydwu przypadkach używają terminu "okna". Profile to bez wątpienia najtrudniejszy do wykonania element okien oraz przeszklonych drzwi. To w tym zakresie jest największe pole do innowacji. Od jakości profili zależy z ilu warstw może się składać pakiet szyby i jakie maksymalnie rozmiary może przyjmować. Szczelność okien całkowicie od nich zależy, a na właściwości termoizolacyjne mają obok szyb decydujące znaczenie. Otwieranie okien na różne sposoby to funkcja okuć umieszczonych w profilach i wzajemnego usytuowania części stałych i ruchomych.

Produkcja profili jest tak bardzo skomplikowana, że większość polskich firm oferujących okna z PVC kupuje profile w Niemczech.  Chlubnym wyjątkiem jest Drutex, który swą produkcję opiera na własnych profilach. Najbardziej renomowane firmy w branży profili okiennych z PVC to: Aluplast, Rehau i Veka.

Przekrój przez profile zastosowane w przesuwnych drzwiach w systemie HS, pokazujący jak bardzo skomplikowana jest ich struktura ukryta pod widoczną z zewnątrz powierzchnią. Elementy pokolorowane na niebiesko są wykonane ze stali. Zakupione przez nas drzwi są nieco inne (por. następną ilustrację), ale tutaj widać zarówno dół jak i górę.

WIKĘD używa profili Veka. Zdecydowaliśmy się na zakup od nich drzwi podnoszono-przesuwnych (czyli HS) Vekaslide 82, który został skonstruowany na bazie systemu profili Softline 82. Profil ten pozwala na stosowanie 3-warstwowych pakietów szyb i taki został użyty w Vekaslide 82.

Vekaslide 82. Tak będą wyglądać nasze drzwi na taras oraz drzwi do ogrodu zimowego.

Vekaslide 82. Przekrój przez profile progu i dolnych krawędzie skrzydła stalego i ruchomego (ten z kółkiem).

Udało się nam znaleźć w Internecie dokument, w którym zamieszczono poglądowe schematy różnych układów skrzydeł drzwi HS, zrealizowanych na bazie Vekaslide 82:

okular /xp2/www/dom-ltk/4-budowa/wiked/vetrex-slide-82.pdf &

Dla drzwi 2-skrzydłowych w schemacie A, czyli jedno skrzydło przesuwne, drugie nieruchome, profile w przekrojach wyglądają w sposób następujący:

Pionowy przekrój poprzeczny przez nieruchome skrzydło drzwi w schemacie A. Patrząc od dołu do góry rysunku: ramy usztywniające, próg (czyli dolną krawędź ościeżnicy), dolną i górną krawędź profilu skrzydła oraz górną krawędź ościeżnicy. Ze względu na podane wymiary rysunek był przydatny do naszych wizualizacji w 3D.

Pionowy przekrój poprzeczny przez przesuwne skrzydło drzwi w schemacie A (dokładny opis jak wyżej).

Poziomy przekrój poprzeczny przez obydwa skrzydła drzwi w schemacie A. Ppatrząc od dołu do góry rysunku: lewą krawędź ościeżnicy, lewą i prawą krawędź profilu skrzydła ruchomego, lewą i prawą krawędź profilu skrzydła stałego, oraz prawą krawędź ościeżnicy.